คอก โรงเรือน และอุปรกณ์การวางผังฟาร์มสำหรับโคเนื้อ-โคนมเขตร้อน คอกปฏิบัติงานเครื่องรีด การใช้งานและการบำรุงรักษา

คอกและโรงเรือน

รูปแบบโรงเรือน

รูปแบบโรงเรือนที่ดีย่อมส่งผลให้การเลี้ยงโคสะดวกสบายอีกทั้งยังทำให้โคนั้นเจริญเติบโตได้ดีท่ามกลางสิ่งแวดล้อมที่อำนวยด้วยหากเจ้าของฟาร์มหมั่นเอาใจใส่ดูแลรักษาโรงเรือนให้ถูกหลักการสุขาภิบาลอยู่เสมอ รูปแบบโรงเรือนที่ดีมีดังต่อไปนี้

 1. สถานที่ตั้งของโรงเรือน ควรตั้งอยู่บนที่มีลมพัดถ่ายเทสะดวก   ซึ่งจะช่วยไม่ให้เกิดกลิ่นอับชื้น  โรงเรือนควรสร้างด้วยวัสดุที่แข็งแรง  สามารถกันลมกันฝนกันแดดได้  พื้นของโรงเรือนควรทำด้วยวัสดุที่สามารถทำความสะอาดได้ง่าย  และควรทำทางระบายน้ำเสีย  เมื่อเวลาทำความสะอาดจะได้มีทางระบายเพื่อไม่ให้เกิดการหมักหมมของมูลและสิ่งขับถ่ายจากสัตว์ ตัวโรงเรือนสกปรก หรือตั้งอยู่ในที่มีฝุ่นฟุ้งจะทำให้สัตว์หายใจไม่สะดวกมีโอกาสเป็นโรคทางระบบหายใจได้ง่าย

           2.  อุณหภูมิของอากาศ    ถ้าอุณหภูมิของอากาศสูง  สัตว์จะร้อนและอึดอัด  ไม่อยากกินอาหารหรือกินอาหารได้น้อยลง  ถ้าเป็นเช่นนี้นาน ๆ  จะทำให้สัตว์เป็นโรคขาดอาหารได้  เมื่ออากาศร้อนผู้เลี้ยงควรหาทางช่วยลดความร้อนโดยการฉีดน้ำพ่นบนหลังคาโรงเรือน หรือติดตั้งพัดลมให้ช่วยพัดระบายความร้อน

           3.   การระบายอากาศ    เป็นสิ่งสำคัญหากโรงเรือนอับทึบไม่มีลมพัดผ่านแล้ว  จะทำให้สัตว์อึดอัด  เป็นผลให้ผลผลิตที่ได้จากสัตว์ลดลงเนื่องจากเกิดความไม่สบายตัว

           4.   ความชื้นของอากาศ   ถ้าอากาศมีความชื้นมากเกินไป  เช่น  ในฤดูฝนสัตว์มีโอกาสป่วยไม่สบายได้ง่าย  เช่น  ป่วยเป็นหวัด  ทำให้ร่างกายอ่อนแอ  จึงติดโรคอื่นได้ง่ายขึ้น

           5.   แสงสว่าง   เป็นสิ่งจำเป็นและเป็นสิ่งสำคัญอย่างมากต่อการดำรงชีวิต  สัตว์จะกินอาหารต่อเมื่อมีแสงสว่างเท่านั้น   โดยเฉพาะแสงจากดวงอาทิตย์สามารถทำลายเชื้อโรคได้ด้วย  และแสงอาทิตย์ยังมีวิตามินดี  ซึ่งช่วยในการเจริญของกระดูก  แต่ถ้าสัตว์ได้รับแสงแดดจัด ๆ  นานและมากเกินไปก็เป็นผลเสียทำให้เกิด   ผิวไหม้เกรียมได้

           6.  น้ำสะอาด   น้ำสะอาดเป็นสิ่งจำเป็นต่อชีวิตมาก  ถ้าสัตว์ขาดน้ำจะทำให้เบื่ออาหาร  อ่อนเพลียนอกจากใช้กินแล้วยังช่วยระบายความร้อนและใช้ทำความสะอาด ทั้งตัวสัตว์และพื้นคอกตลอดจนอุปกรณ์เครื่องใช้ต่าง ๆ  ในโรงเรือน

           7.   อาหาร   อาหารที่ให้สัตว์กินต้องมีคุณค่าและมีปริมาณมากพอเพียงตามความต้องการของสัตว์แต่ละชนิด  แต่ละอายุด้วย  ถ้าสัตว์ได้รับอาหารน้อย  หรือได้รับอาหารมาก  แต่ไม่มีคุณค่าพอกับความต้องการของสัตว์ก็จะทำให้สัตว์มีสุขภาพไม่ดี  อ่อนแอ  และมีการเจริญเติบโตช้ากว่าพวกที่ได้รับอาหารที่มีคุณค่าและปริมาณพอเพียง

โรงเรือนและสิ่งก่อสร้างที่จำเป็น

ประตูทางเข้าฟาร์ม 

โรงพ่นฝอยน้ำยา ( Spraying Race )  หรือ บ่อน้ำยา ( Dipping Vat )

สำนักงาน

คอกพักโคเพื่อจำหน่าย

คอกพัก +  คอกคลอด

คอกหย่านม 

ถนนภายในฟาร์ม 

แปลงหญ้า และ รั้วแปลงหญ้า

โรงเรือนเก็บอุปกรณ์ , อาหารสำรอง ,อาหารเสริมหรือขุน 

บ่อหรือหลุม ( Silo )เพื่อเก็บหญ้าหมัก ( Silage )

คอกปฏิบัติการ ( Cattle Corral )

คอกพัก

 1) พื้นที่ 6-8 ม2/ตัว หลังคาอยู่ในแนว ต.ว.อ. - ต.ว.ต.

2) รางอาหารอยู่หน้าคอก , อ่างน้ำอยู่ท้ายคอก ( ควรมีร่มเงา )

3) หลังคากว้างอย่างน้อย 4 ม. พื้นที่นอกชายหลังคากว้างอีก 8 เมตร ( รวมกว้างอย่างน้อย 12 ม. )  

4) ความยาวของคอกขึ้นอยู่กับจำนวนโค ( รางอาหาร ) เพื่อที่ทุกตัว สามารถเข้ากินอาหารได้พร้อมๆกัน

5) แผงหน้าคอกควรป้องกันการเหยียบย่ำรางอาหาร, การขวิดกันขณะกินอาหารและการหลุดรอดของโคขนาดเล็ก

 6) พื้นคอกไม่ลื่นไถล ( เป็นพื้นคอนกรีตหยาบกรีดเป็นร่อง Slope ~10% ถ้าหนา 10 ซ.ม. รถแทรกเตอร์สามารถเข้าไปดันมูลโคได้

7) แผงรอบด้านควรสูงอย่างน้อย 130 ซ.ม. ( แนวนอนอย่างน้อย4 แนว แนวล่างสุดสูงจากพื้น 30 ซ.ม. )

ขนาดของคอกพักที่เหมาะสม

มาตรฐานความกว้าง 12 ม. ( หลังคา 4 ม. )  ความยาวขึ้นอยู่กับจำนวนและขนาดของโค

คอกปฏิบัติการ

ควรมีลักษณะดังต่อไปนี้

- คอกรวบรวมโค ( Holding Pen or Crowding Pen  )

- คอกปากแตร ( Funnel Pen )และประตู ( Swing Door )  

- ซอง ( Chute ) เพื่อไล่ต้อนโค ( Single File )บนกว้าง  ล่างแดบ เพื่อป้องกันการนอน ด้านข้างทึบ มี Swing door ด้านบนเพื่อป้องกันการถอยหลัง

- ประตูหนีบคอ ( Head Gate ) หรือ ซองบังคับ ( Squeeze Chute )

 - โต็ะตีเบอร์ ( Branding Table )

 - ประตูสามเหลี่ยม 

 - เครื่องชั่งน้ำหนัก  

- ทางขึ้นรถ ( Loading Chute )

          

หลักในการวางผังฟาร์ม

1)  มีทางเข้า - ออกทางเดียว

 2)  ห่างไกลจากที่ชุมชน

3)  สภาพพื้นที่เหมาะสม+แหล่งน้ำ

4)  คอกพักโคก่อนเข้า ฟาร์ม + เพื่อจำหน่ายอยู่ริมรั้วและห่างไกลจากคอกอื่นๆ

 5)  มีบ่อน้ำยาฆ่าเชื้อก่อนเข้าฟาร์ม 

 6)  สำนักงานอยู่หน้าฟาร์ม 

7)  คอกสัตว์ที่ต้องดูแลใกล้ชิดควรอยู่ใกล้สายตา หรือใกล้สำนักงาน  

8)  คอกหย่านมควรอยู่ไกลจากคอกพักแม่พันธุ์ 

8)  คอกปฏิบัติการควรอยู่ใกล้คอกพัก 

9)  คอกคลอดควรมีซองบังคับ 

10) รั้วรอบนอกต้องแข็งแรง + ทนทาน 

11) Silo ( ถ้ามี ) ควรอยู่ใกล้คอกพัก 

12) แปลงหญ้าใกล้คอกสัตว์ควรเป็นหญ้าชนิดตัดสด 

13) แปลงหญ้า (คุณภาพดี) ปล่อยแทะเล็มควรมีร่มเงา + อ่างน้ำ

ตัวอย่างการวางแผนผังฟาร์มโคเนื้อขนาดเล็ก (40แม่-40ไร่)

ตัวอย่างคอกพัก 50 แม่

ตัวอย่างคอกปฏิบัติการ

ภาพตัวอย่างโรงเรือน

ที่มา : ห้องสมุดความรู้การเกษตร ศูนย์สารสนเทศ กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

****************